Doodstraf tot in de hel

de poena cullei symbolisch verklaard

Eerst slaan ze je met knuppels tot bloedens toe. Daarna word je geboeid en in een grote leren zak gestopt, samen met een aap, een haan, een hond en een slang. Een kar met zwarte ossen trekt je naar de brug boven een rivier. Daar word je eruit gegooid. De leren zak voorkomt dat je snel verdrinkt, dus heel langzaam stik je, terwijl de beesten onderling vechten en jou bijten en openkrabben.

Cicero sprak lovend over de wijsheid achter deze straf; de veroordeelde werd afgesloten van de vier elementen, de lucht, het vuur (zon), het water, en de aarde. Tijdens en (kort) na zijn dood zou hij deze elementen, waaruit alles hier samengesteld is, niet verontreinigen; de gestrafte zou in onze wereld geen verontreiniging meer brengen.

De Romeinen gaven deze extreme straf maar zelden; hij was bedoeld voor eigen burgers die een moord gepleegd hadden op hun vader, moeder, of zeer naaste familieleden. De historie, de wetsteksten en meer staan helder beschreven op Wikipedia en bij Jakub Jasiński. In delen van Europa, ook in onze gebieden, is deze straf in later tijden ook nog toegepast, volgens de historica Florike Egmond (bron).

Wat nu intrigerend is; waarom precies deze vier dieren? Wat is de symboliek ervan? De auteurs uit de Oudheid geven ons daarover geen informatie.

De oude Romeinen vonden de gunst van de goden erg belangrijk en deden ook aan voorouderverering. Zowel het individu als de familie als de grotere gemeenschap moesten de banden met goden en voorouders goed houden. De kruisdood werd nooit aan Romeinse staatsburgers gegeven, maar deze minstens zo afschuwelijke poena cullei dus wel. Het vermoorden van ouders of belangrijk nageslacht was een breuk met de voorouders. Die breuk moest geheeld worden. Oftewel, die bijzondere vorm van doodstraf had hoogstwaarschijnlijk een grote symbolische, religieuze of magische betekenis.

Ik kwam hier op door een artikel van ene “Angelo Albano” (een pseudoniem, mogen we aannamen) met als titel Poena cullei – the purifying death (The Hermetic Tablet, 2018). Hij legt m.i. aannemelijke associaties met twee goden die tussen de onderwereld en de bovenwereld kunnen reizen (psychopomps), maar focust daarbij op de Griekse invulling i.p.v. de Romeinse. Ik ga er in mee opdat beide werelden zo met elkaar verbonden waren; hier de vermoedelijke associaties:

• slang, Hekate, ?water?, associaties: gevaar, kruipend over of onder de aarde, of zwemmend in rivieren
• hond, Hekate, ?aarde?, associaties: hellehond, in Egypte: Anubis; Noordgermaans: Fenris
• haan, Hermes, ?lucht?, ik denk nu onwikkeleurig aan de haan die drie keer kraaide, aan de haan op de kerktorens
• aap, Hermes, ?vuur? (?zon?) (Thoth, de Egyptische equivalent, is geassocieerd met de aap)

Verder zijn Hekate en Hermes in betekenis verwant aan elkaar en in sommige oude bronnen worden ze ook tot een enkele goddelijke figuur gesmeden. Hermekate is de naam die hieraan gegeven wordt in de Papyri Graecae Magicae. In Rome stond Hermes (Thoth) bekend als Mercurius.

De dieren zijn dus symbolen of dienaren van twee goden die naar de onderwereld kunnen reizen. En juist deze dieren vallen de veroordeelde aan; alle poorten naar het hiernamaals worden op die manier afgesloten. De veroordeelde heeft immers gezondigd tegen de gemeenschap waarin de voorvaderen zich bevinden, en is niet meer welkom, hier niet en in het hiernamaals niet.

Deze diepe symboliek en gruwelijke straf geeft wel aan hoe belangrijk de Romeinen de gemeenschap met hun voorouders en goden vonden. Deze waarde was verbonden met hun wetten en instituties. Zo werd continuïteit geborgd; niet enkel met instituties, maar ook met een oude magie die met de religie en de eigen bloedlijnen verbonden was.

De mensen van het moderne Westen die nu over beschaving spreken, begrijpen maar weinig van oude beschavingen; zowel intellectueel als intuïtief staan ze er te ver vanaf. Ze denken nu progressie gemaakt te hebben t.o.v. deze oude, wrede praktijken. Misschien is dat zo. Maar de Romeinen hebben zich over een lange tijdspanne bewezen; en elementen schrappen die volgens diezelfde Romeinen juist essentieel waren is niet iets om roekeloos te doen, als je wel institutioneel zoveel van hun cultuur overneemt.

Je kunt ook niet het concept “paardenkar” overnemen, je enkel richten op het vervangen van de paarden door een moderne motor, en de wielen vergeten.

Wij zijn de eerste beschaving die er trots op is alle elementen van magie, religie en bloed (biologie) overboord gezet te hebben, of slechts als randverschijnsel te accepteren. Wij kunnen het af zonder hemel en onderwereld, zonder ziel en zonder lichaam; ons verstand overstijgt God (of we worden zelf goden) en ons verstand verklaart het lichaam maakbaar. Dit nieuwe, grote experiment is nog in volle vaart. Symbolisch en cultureel hebben we onze voorouders vermoord en zijn we onze goden (archetypen!) vergeten.

De oude Romeinen zouden ons in een leren zak met vier dieren stoppen, en in de rivier dumpen.

Zodat we de wereld niet meer verontreinigen.

Oeps. Voer voor Extinction Rebellion.

Cheers.