Furor Teutonicus blog | over | volg | teuto | lyme | archief | doneer | todo
🕰️
  ⬩  
✍️ Evert Mouw
  ⬩  
⏱️ 6 min

Boeren en The Great Reset

Onze premier Mark Rutte sprak vandaag over de agrarische sector tijdens de Davos-overleggen van het World Economic Forum (WEF). Hoe gaan we het voedselsysteem van de wereld in stand houden terwijl we geconfronteerd worden met nogal wat problemen?

Deze problemen werden in een panel besproken. Het idee leefde breed dat bovenstaande uitdagingen te overwinnen zijn door:

Vanwege de coronacrisis komen ze niet fysiek bij elkaar bijeen in Davos, maar houden ze een videoconferentie. Zonet heb ik de paneldiscussie bekeken. De titel is Transforming Food Systems and Land Use (Option 1), met als sprekers Hiroko Kuniya, Mark Rutte, David Beasley, Geraldine Matchett, en Jeffrey Lu Minfang (2021-01-27). Hij staat online. In dit stukje tekst geef ik een paar eerste indrukken en gedachten die bij me opkwamen.

Boeren en vissers hebben het niet bepaald gemakkelijk gehad met het huidige kabinet, dat nu demissionair is. Toch is het goed om te zien dat onze premier, als enige regeringsleider, in het panel van het WEF acte de présence geeft. Nederland staat bekend om de innovatieve agrarische sector en de grote agrarische export. Dat moeten we wel relativeren: Nederland heeft ca. 30% te weinig agrarisch areaal om zelfvoorzienend te zijn. We importeren ook erg veel. Heel robuust is het dus niet.

Angst voor klimaatverandering liep door het hele gesprek. Hoewel de opwarming van de aarde nog niet heel erg opschiet en klimaatverandering ook een natuurlijk en normaal fenomeen is, komt uit de paneldiscussie naar voren dat in de kringen van multinationals en internationale podia men toch zeer bevreesd is voor zulke klimaatverandering. Zo hopen ze door minder (dierlijke) eiwitten in het proces te gebruiken de CO2 uitstoot te verminderen. Dat deed me denken aan de absurde en mislukte voermaatregel die onze landbouwminister afgelopen jaar nog tevergeefs probeerde in te voeren. Grote bedrijven, politici en ambtenaren lijken te weinig binding te hebben met de praktijk van de stal en de akker om effectief beleid vorm te kunnen geven.

Ook tijdens de paneldiscussie bleef die gedachte bij me. Ik hoorde geen enkele keer praten over de praktische kant van de zaak, over hoe individuele boeren zich zouden moeten aanpassen of hoe een boerenbedrijf er concreet voordeel bij zou kunnen hebben om in de plannen van de panelleden mee te gaan. Wel werd gesproken over het belang van lokale bijzonderheden, over het belang van kleine boeren en dat zulke boeren ingebed zouden moeten worden in de supply chain. Met name het lid namens de VN, David Beasley, sprak over die kleine boeren.

Als Mark Rutte, zoals hij op het eind aankondigde, de volgende keer met trots op resultaten in eigen land opnieuw wil deelnemen aan Davos, dan is het zaak dat de agrarische sector niet door zaken als stikstofmodelletjes onderuit gaat. Voor veel boeren is het amper mogelijk overeind te blijven, laat staan weer opnieuw te investeren in plannen die vooral ontstaan tijdens overleggen tussen mensen die nog nooit in de stront hebben gestaan van de praktijk. De mensen die wel in de praktijk staan zijn in Nederland niet zelden ook hoog opgeleide en bekwame personen die vooral met hun bedrijf bezig zijn en dus geen deel uitmaken van de academische, zakelijke en ambtelijk-politieke netwerken die nu zo druk bezig zijn om het voedselsysteem vanuit een ivoren toren te hervormen.

Hoe reageren boeren zelf? Ik peilde dat en deze reactie van Thijs, die de WEF paneldiscussie ook gezien heeft, vat het aardig samen:

DSM is vol gas middelen aan het ontwikkelen om uitstoot van de sector te verminderen, dat zij op dit vlak leidend zijn en bij dit gesprek aanwezig zijn zegt wel wat als je het mij vraagt. Daar zit ook een gigantisch verdienmodel achter. Ik hoop dat het WEF ook vooral praat over hoe de stappen die ze willen zetten uit de markt betaald kunnen worden. Tot nu toe is dat aardig geflopt.

Nederland is naar mijn idee al een innovation hub, als je kijkt naar wat hier ontwikkeld is en waar ze momenteel mee bezig zijn. Het enige is, met export van kennis verdient de boer geen stuiver meer. De opbrengsten van export van kennis gaan naar adviseurs en dergelijke.

Ik denk dat het niet verkeerd is te verduurzamen, al is het maar voor het verbeteren van de markt. Je kan door je markt te verbreden natuurlijk wel de marges omhoog krijgen, maar dat moet dan ook wel daadwerkelijk gebeuren. Wie geeft die garantie en hoe zorg je dat je zo min mogelijk afhankelijk bent van subsidies.

Het is natuurlijk wel een voorrecht dat Nederland een bedrijf als DSM heeft waarmee het een grote speler op de internationale voedselsector heeft. DSM benadrukt het belang van consumentenkeuze, technologie en wetgeving om ervoor te zorgen dat de toegevoegde waarde van duurzame agro ook vertaald kan worden naar een betere beloning voor de boer. Daar zit wat in. Het is krenkend om te beseffen dat nu Nederlandse producten vaak aan veel hogere eisen moeten voldoen dan producten uit andere landen die in de supermarkt naast de onze liggen. De Nederlandse agrarische sector heeft in dat opzicht ook internationaal een voortrekkersrol, maar de boeren worden daar niet of nauwelijks voor beloond. Dat moet veranderen als we de sector robuust en economisch duurzaam willen maken. Het initiatief Farmer Friendly van de Farmers Defence Force (FDF) is wat dat betreft een goede voorzet die vanuit de praktijk ontstaan is.

Helaas wordt de FDF soms als extreem-rechts en als terroristisch weggezet door columnschrijvers in de kranten die veel door ambtenaren gelezen worden. Met name noem ik de Volkskrant (Marcia Luyten), de NRC (Tim Jan Meeus) en HP de Tijd (Ilja Leonard Pfeijffer) maar ook politici zoals Sigrid Kaag (D66). Er zijn er meer – zie hier de reactie van de FDF. Ik heb de indruk dat het kabinet, en de kringen daaromheen waaronder Kamerleden en parlementaire journalisten en columnisten, dat beeld hebben geschetst uit woede of rancune na de meer dan terechte boerenprotesten waar boeren opkwamen voor de toekomst van hun bedrijf en hun beroep.

De sector is al hard geraakt in de afgelopen decennia. Onder boeren zijn de zelfmoordcijfers opvallend hoog. Het is de verwachting dat, mede dankzij het beleid ingezet door dit kabinet, veel boeren de komende tien jaar zullen moeten stoppen. Een innovation hub gaat in zo’n situatie niet veel helpen en zal eerder een middel worden ter ondersteuning van het beleid en de glorie van navelstarende kabinetsleden dan dat het werkelijk helpt om het boerenlandschap in stand te houden en gezonde agrarische producten op het bord te krijgen. Een volgend kabinet zal echt grondig naar de inherente problemen van het stikstofdossier en Natura 2000 moeten kijken en zal de hand moeten uitsteken naar organisaties van boeren zelf, naar organisaties die niet gevangen zitten in de ambtelijke en stedelijke Volkskrantcultuur of de in Nederland bijna militante eco-biologen die hun kennis en kunde zo duidelijk hebben gedemonstreerd bij de Oostvaardersplassen. De man uit China, Jeffrey, wees dan ook terecht op het belang van local leadership en dat zoiets een zaak is dat praktisch uitgevoerd moet worden.

Goed gaat het in ieder geval niet. De crisis die The Great Reset mogelijk maakt lijkt wereldwijd ook boeren te treffen.

Laten we positief blijven en kijken hoe de Nederlandse visserij en agrarische sector effectief kan blijven in een veranderende wereld. Mark Rutte is in ieder geval nog enthousiast daarover op Twitter.

videoconferentie

Reacties

✉ Joop van Gogh op 2021-01-28

Bedankt voor je goed leesbare samenvatting. Onbegrijpelijk dat dit soort feitelijke verslaggeving niet wordt opgepakt. Keep up the good work Evert.


Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.