Furor Teutonicus blog | over | volg | teuto | lyme | archief | doneer | todo
🕰️
  ⬩  
✍️ Evert Mouw
  ⬩  
⏱️ 7 min

De onderdrukking en de terugkeer van het licht

Kerst vieren en vuurwerk afsteken — vanwege corona is het ingeperkt. Een bespiegeling op kerst en midwinterfeest in een tijd van angst, overheidsfalen en mediaverslaving.

Deze column schreef ik voor De Kritische Standaard. (Update 2023: die site bestaat niet meer.)


Op 21 of 22 december is de duisternis op zijn sterkst. De dag duurt dan het kortst. In onze contreien vieren we de terugkeer van het licht.

Heel bijzonder is hoe door de lockdown het duizenden jaren oude feest ingeperkt wordt. Het lijkt wel alsof het licht niet gevierd mag worden. Al weken voor de strenge lockdown werd gewaarschuwd voor een beperkte viering van kerst en werd er gesproken over een vuurwerkverbod.

Ja, het is voor veel mensen donker. Of ze nu vrienden of familie aan corona hebben verloren, of hun kleine bedrijf ten onder zien gaan temidden van een soort door angst beheerste samenleving. Onze regering komt steeds weer met nieuwe, soms onsamenhangende en slecht voorbereide maatregelen. De verantwoordelijke minister is getraind als basisschoolleraar. De vaccinaties die de regering zo graag wil beginnen enkele weken later, want de vooruitziende blik ontbrak. Van het bekende scoutingmotto, be prepared, lijken ze niet gehoord te hebben. Lean management schrijft voor dat je je voorraden moet minimaliseren. De vele gesloten ziekenhuizen, de bezuinigingen op het RIVM, etc. etc.; het wordt Rutte vergeven door een massamens met een slecht geheugen. Onze samenleving heeft weinig licht. Nu ook de natuur verduisterd is mogen we nadenken over de eb en vloed van dit geestelijke licht.

We halen de lente niet zonder een lichtfeest in de winternacht. Lang voordat Willibrord bij ons voet aan wal zette, vierden onze verre voorouders jaarlijks hun midwinterfeest. Met een zucht van verlichting. Het licht was de duisternis ook dit keer weer te slim af geweest. En dat moest uitbundig worden gevierd. Leve de zon! “Christus is onze nieuwe zon!” zei de kerk. Goed, bisschop, dan vieren we op uw gezag midwinter als Christusfeest. Maar in het holst van onze Europese winter blijven we ook de wederkomst van het zonlicht bejubelen. Als altijd. Met Kerst zijn christenen gewoon weer even heiden. ~ Dr. Henk Vreekamp, “Het jaar van Vivaldi” (2016)

Ook al duizenden jaren, tegenwoordig wat minder dan honderd jaar geleden, moeten boeren meebewegen met dit cyclische ritme van de natuur. Paula vroeg me hoe ’t met de boeren ging, en vroeg me er een stukje over te schrijven. Eigenlijk gaat het niet heel goed. De nieuwe wetgeving is bizar en zal tot 2030 waarschijnlijk voor veel ellende gaan zorgen. “Natuurherstel” wordt steeds meer synoniem met bomen kappen, bouwen op weidevelden, meer vliegtuigen enzovoorts… Eigenlijk heb ik nu geen zin om me ermee bezig te houden. Het is donker buiten, het is donker in de samenleving, en de tijd lijkt ongeschikt en ongepast voor het nooit stoppende maatschappelijke debat. De mensen worden op dit moment meer dan normaal beheerst door angst en staan niet open voor rede of inzicht.

Discussies verharden zich en posities worden extremer. Ik had me al voorgenomen me wat terug te trekken uit de verwarde wereld van vandaag en geniet van rust, boeken en mooie omgevingen. Maar ik ben niet immuun voor wat er gebeurt. Mensen sturen me berichten. Alsof een zonderling als ik die zichzelf afzondert iets kan betekenen… Het borrelt. Veel mensen zijn op zoek, zijn hun vertrouwen kwijt in de overheid en in instituties, maar ze maken elkaar ook gek en reageren als drugsverslaafden op wat de massamedia en de politiek hen voorschotelen. Ja, jij ook. Ja, ik ook. We verspillen onze aandacht, energie, emotie en tijd op het ritme van de fluitspelers van de grote media. Mea culpa.

Wat is de essentie? Hoe vinden we onszelf terug?

Reageren op berichten in de media, om zo een “kritische burger” te zijn of “weerstand” te bieden, heeft een hoge prijs: je verliest jezelf. Het ritme van de (social) media beheerst je gedachten en gevoelens. Dat spel beheersen ze tot in de kleinste finesses. Met al je kritische onafhankelijkheid word je verzwolgen door hun goed geteste algoritmes.

Diep van binnen zijn de mensen die dit spel over ons uitstorten en van binnen geloven in zaken als een Great Reset vervreemd van zichzelf. Het is eenvoudig om kwaad op ze te worden – ik spreek mede voor mezelf – maar de situatie is vooral triest.

Boeren zijn over ’t algemeen geen onderdeel van vergadertafels, multinationals, NGO’s en andere “grote” clubs. Ver van de stad zitten ze dicht bij de aarde, ze komen vaak uit oude families en het boeren zit ze “in het bloed”. Hun instinctieve reacties zijn niet zelden een indicator van de staat van een land. De boeren van vandaag hebben het vertrouwen in de politiek verloren. Ze vrezen voor hun toekomst, die door brakke rekenmodellen, anonieme ambtenaren en hypocriete politici bepaald wordt. Ja, ik kan details geven – wat ik eerder gedaan heb – maar wat bereik ik daarmee? Kritische denkers op alternatieve media hebben al zoveel informatie over zich heen gekregen. Soms vermoed ik dat al die informatie, al die zorgen en emotie, zorgt voor een bewustzijnsversmalling.

De afgelopen maanden waren een circus. Een Kabinet dat bijna wekelijks de aandacht wist te trekken. Geen beheerst lange-termijn plan, neen; wekelijks nieuwe cijfers, nieuwe opwinding, nieuwe adrenaline. Een bevolking komt zo al snel in een mentale box terecht.

Daar moeten we uit blijven. Met name “bewuste” en “kritische” mensen komen al snel in zo’n box, overtuigd als ze zijn van het bedrog door de politiek en de MSM. Eenmaal in die afwijzende, opstandige houding, wie kan dan zijn evenwicht bewaren?

Kort terug zag ik een videoclip van de groep Walk In Darkness getiteld On The Road To Babylon. Een sexy danseres ondersteunt de boodschap die heel wat minder sexy is. Uit de lyrics:

Oh, we’re back on the road to Babylon
We have raised another Babylon
And once again we are awaiting trial

De Bijbelse toren van Babel staat symbool voor het grote. De mensen spraken allemaal dezelfde taal en wilden een toren bouwen die tot in de hemel zou rijken. God strafte ze door taalverwarring te stichten. Vandaag zien we dingen als een Great Reset, plannen voor een soort globaal wereldsysteem e.d.; het moet groter, groter, altijd groter. Dat gaat vroeg of laat fout. We kunnen zulke grote, allesbepalende structuren niet goed aan.

Met onze moord op God (naar Nietzsche), die ook wel onvermijdelijk was na alle godsdienstige dommigheid en de opkomst van de wetenschap, lopen we het risico onszelf als goden te willen gedragen. Niemand wil horen dat je als individu of als groep inherent beperkt bent en dat het overschrijden van je capaciteiten tot een val zal leiden.

De knipoog die Walk In Darkness plaatst is dat het de redding zoekt in een vrouwelijke godin, in de Aarde, in de lichamelijkheid, en niet in een God. Mensen als C.G. Jung zouden voorstellen dat je zowel het archetype van Moeder Aarde nodig hebt alsook het archetype van de Transcendente Hemelse Vader. Feit is dat veel mensen door hun kunstmatige bestaan het contact met hun lichaam, met de natuur en met hun instincten kwijt zijn. Je hoeft geen hippie te zijn om je daarover zorgen te maken.

Een van de heilige handelingen, nodig om de levenskracht te wekken, is het ploegen. De ploeg werd in de Indo-Europese cultuur gezien als een bezield wezen waaraan offers werden gebracht. De ploeg snijdt het lichaam open van godin moeder aarde. Zodat de hemelgod de aarde met zijn zaad kan bevruchten. Door de eenwording van hemel en aarde wordt de sluimerende levenskracht tot nieuw leven gewekt. Ploegen en zaaien, met andere woorden, is het vieren van het heilig huwelijk van hemel en aarde. ~ Dr. Henk Vreekamp, “Het jaar van Vivaldi” (2016)

Doe niet mee. Reageer niet teveel. Lees goede boeken en wandel veel in de natuur, of doe iets anders wat bij je past. We moeten ons eigen ritme bepalen, onze eigen agenda beheersen.

De rest komt wellicht vanzelf. Je “eigen” licht gaat dan schijnen, geïnspireerd en gevoed door wat waar, goed en mooi is; door de natuur, door goede schrijvers, door opwellingen uit je onbewuste. Dat kan alleen in rust. Om het licht te ontvangen moet je ontvankelijk zijn. De onderdrukking van onze midwinterfeesten zoals kerst en nieuwjaar zal beperkt zijn. De natuur en onze menselijke drang brengt hoe dan ook zelf weer vrucht en licht voort. Met die gedachte hoop ik samen met u deze mooie tijd van verwachting in de duisternis te vieren.

Vergeef me eventuele repetities in bovenstaande tekst. Ik hoopte u te bereiken. Vergeef het me ook dat ik een cultuurpessimist blijf en niet altijd mijn eigen medicijn slik. Dat gepraat over licht en ontvankelijkheid is voor sommigen prachtig, maar ik heb nu eenmaal van die Veluwse wortels. Het is niks en het wordt nog minder. Naast me ligt een boek en voor me staat een fles wijn. Mijn maatschappelijk pessimisme stelt me tevreden. Het geeft me in deze donkere tijd en verduisterde wereld een goede en een tevreden avond.


Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.