Segregatie volgens Schelling: een simpele simulatie

Volgens de econoom Thomas Schelling (1921) kan segregatie het gevolg zijn van een voorkeur voor gelijkgezinden. Oftewel, als je als Hindoe, blanke, Moslim, hoogopgeleide, West-Afrikaan of wat dan ook graag bij “soortgenoten” in de buurt woont, dan zal een stad al snel buurten en wijken hebben waarbij mensen van hetzelfde “soort” bij elkaar zitten. Klinkt plausibel, niks nieuws. De bijdrage van Schelling bestond eruit dat zulke segregatie best hard kan gaan als mensen zo’n voorkeur hebben. En die voorkeur lijkt me aannemelijk.

Marcel Roele, een politicoloog en sociobioloog, vond dat je zoiets ook niet moet tegenwerken. Gedwongen spreiding maakt mensen ongelukkig; je moet de segregatie in goed banen leiden (en immigratie beheersbaar houden). In zijn artikel Het einde van Nederland (2002) legt hij uit hoe dat werkt.

(N.B.: In dit model ontstaat segregatie, zelfs als de meerderheid wel het liefst in een gemengde buurt woont. Slechts een kleine voorkeur voor “dezelfde soort” veroorzaakt al segregatie op macro-niveau. Dus als bv. de meeste mensen graag in een buurt wonen met 30% anderssoortigen, dan nog eindig je in een sterk gesegregeerde stad.)

De gein van het model van Schelling is dat je het kunt simuleren met een simpel computerprogramma. Ik heb een hele simpele versie gemaakt en inderdaad, na tien “beurten” waarbij ieder gezin een kans van 10% maakt om te verhuizen naar een lege plek, is er al sprake van een forse segregatie als we uitgaan van een voorkeur voor gelijksoortige buren. Ik krijg het volgende resultaat nadat ik een willekeurig verdeelde populatie met drie “soorten” mensen in tien beurten laat verhuizen. Ze verhuizen niet als ze al twee gelijksoortige buren hebben.

Natuurlijk kan er nog van alles verbeterd worden aan het simpele modelletje dat ik maakte. Dit spul is in een avondje in elkaar gezet. Misschien verbeter ik zelf ooit nog ’s deze simulatie, als ik tijd en zin heb. Maar je mag zelf ook spelen met de broncode (C++).

Mijn conclusie is in ieder geval dat als de aanname waar is (“mensen wonen graag tussen gelijksoortigen”), dat de segregatie dan behoorlijk vlot kan gaan. Gedwongen spreiding zou in dit model ook gesimuleerd kunnen worden door mensen willekeurig weer uit een cluster te verspreiden – waarschijnlijk geeft dat een soort dynamisch evenwicht, dat enkel in stand blijft zolang er continu energie in wordt gestopt. Geen goed vooruitzicht voor onze samenleving.

Hieronder een volledige screenshot van mijn simpele simulatie.

Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.