Vruchtbaarheid (2) :: Paul Schnabel (SCP) vraagt terecht aandacht voor jonge gezinnen

Paul Schnabel, directeur van het sociaal-cultureel planbureau (SCP), heeft nog maar een jaartje te gaan voordat hij met pensioen mag en durft dus wel de knuppel in het hoenderhok te gooien. Je zou zeggen dat hij voor de belangen van zijn eigen generatie op zou komen, maar niets is minder waar. Volgens hem zijn vooral gezinnen van jonge dertigers en éénoudergezinnen de zwakste groepen van de samenleving. In het artikel van De Telegraaf stelt hij dat het achterhaald is om te denken dat jongeren voor de ouderen moeten zorgen:

In feite is het andersom. Het zijn nu de mensen van 50 tot 70 die voor de jongeren zorgen door op te passen én vaak nog als mantelzorger voor één of twee personen van rond de 80 of ouder optreden.

De problemen zijn vooral van financiële aard. Vaak zijn te hoge hypotheken genomen die riskant zijn als er iets fout gaat, zoals het moeten zoeken van een nieuwe baan, of langdurige ziekte. In het volledige bronartikel staan zijn nadere argumenten.

Ik denk dat Paul Schnabel helemaal gelijk heeft. Veel jonge gezinnen — welnu, dat zijn dan in het huidige taalgebruik gezinnen met moeders over de dertig die eigenlijk al over hun echt vruchtbare periode heen zitten — kunnen zich financieel alleen staande houden als beide ouders werken, steeds vaker beiden voltijd. De kinderen gaan dan naar de kinderopvang of naar de grootouders. Als er iets fout gaat dan zit zo’n gezin al snel flink in de problemen. De combinatie van hoge belastingen, hoge zorgkosten, hoge woonkosten en lage zekerheden is funest.

De oplossing is ook niet snel gevonden. De dertigers van nu zullen de grijze piek moeten opvangen die de komende vijftien jaar nog een zware wissel zal trekken op o.a. de zorgkosten. Paul Schabel spreekt over het feit dat ouderen vaak beter georganiseerd zijn dan dertigers; er is wel een 50+ partij maar geen dertigerspartij. Niet alleen dat is waar, ook tijdens de verkiezingen kunnen de oudere generaties letterlijk meer stem in het gewicht brengen.

Dit hele verhaal lijkt me goed inpasbaar in de reeks “vruchtbaarheid”. Zoals we nu onze samenleving inrichten is het voor jonge mensen financieel onverstandig en vaak bijna onmogelijk om kinderen te baren en op te voeden. Daarvoor heb je immers een woning nodig met meer dan twee kamers. In de Randstad ben je voor twee kamers al snel 800 euro huur per maand kwijt, voor een gezinshuis al snel 1200 exclusief. En Nederlands is het duurste land ter wereld als je met de auto naar het werk moet. Met andere woorden, mama zal niet veel thuis zijn. Kopen is momenteel bijzonder riskant, als je al een hypotheek (en een vaste baan) krijgt. En voor een gezin heb je natuurlijk enige lange-termijn zekerheid nodig. Het SCP en voor Paul Schnabel wil ik dan ook graag een pluim op hun hoed geven voor de manier waarop ze de problematiek maatschappelijk onder de aandacht brengen.

Nu kun je dit probleem op drie manieren benaderen:

1. De eerlijk en sociaal delen benadering: In de samenleving horen alle (deel)groepen beschermd te worden; middelen dienen “eerlijk” verdeeld te worden. Als jonge gezinnen het zwaar hebben omdat ze voor de kosten van de vergrijzing etc. opdraaien dienen ze gecompenseerd te worden.
2. De liberale benadering: dertigers kunnen zichzelf prima redden, maar dan moeten ze niet belemmerd worden met hoge belastingen en een overgereguleerde woningmarkt.
3. De vruchtbare samenleving of eugenetische benadering: Het is belangrijk voor onze samenleving op lange termijn dat er voldoende kinderen geboren worden, in een stabiel gezin opgevoed worden, en vervolgens opgeleid worden. We moeten dus, net als in Duitsland, zulke gezinnen een extra financiële impuls geven.

Hoewel de sociale benadering sympathiek klinkt, is het m.i. toch vanuit een verkeerde visie gedacht: het gaat er niet om dat iedereen evenveel krijgt. Productieve en succesvolle mensen, producten en organisaties mogen best gestimuleerd worden en dat mag dus ook betekenen dat niet iedereen evenveel krijgt.

De liberale benadering is dan al een stuk minder paternalistisch. Geef iedereen de ruimte om het zelf te doen en dan komt het vanzelf grotendeels op z’n pootjes, ook zonder hoge belastingen en een dure overheid met veel regelgeving. Voordeel hiervan is ook dat er vooral kinderen geboren zullen worden in gezinnen waarvan de ouders voldoende financiële draagkracht zelf kunnen ontwikkelen; dat staat garant voor meer gezonde en intelligente kinderen. (Zie ook idiocracy.)

Toch vind ik de vruchtbaarheidsbenadering het meest voor de hand liggend. Misschien denkt de lezer: aha, de typisch Christelijke, CDA benadering, met financiële voordelen voor gezinnen in het algemeen. Bijna goed. Ik noemde al het argument dat gezonde en intelligente mensen significant vaker ook gezonde en intelligente (en dus productieve en gelukkige) kinderen op de wereld zetten; ook dat is belangrijk voor het onderwerp vruchtbaarheid, ook al zet het CDA dat niet op de agenda omdat hogeropgeleiden procentueel veel minder religieus georiënteerd zijn. Je moet ouderschap bij productieve, goed opgeleide, werkende mensen stimuleren. Het weblog van ene JayMan bevat daarover een aantal interessante gedachten, waarover misschien later meer. In ieder geval lijkt de vruchtbaarheidsbenadering — meer kinderen van gezonde en werkende mensen — nu te slagen in Denemarken.

Reacties

✉ Emil Snijer op 2012-10-23

Ja ik ga ook voor de vruchtbaarheidsbenadering. Lijkt wel iets voor China, maar het zal hier nodig zijn. Al was het alleen al om bij te blijven, (voor te blijven) en voorbereid te zijn op alles wat komen gaat. Toch, je weet dat deze ideeën bij een grote groep walging oproept. Het zal erg lastig worden tot uitvoer te brengen.

Verder is er wel wat te zeggen voor nr.2. -30ers kunnen zich prima redden, oftewel, ze nemen maar genoegen met wat minder. Neem de klap zoals die komt.

Eugenetica, op zijn best, het selectief ‘kruisen’ is eigenlijk wel erg goed. (zeg ik met enige terughoudendheid) Maar het moet toch niet zo wezen dat elke idioot zich zomaar kan voortplanten? (ai hier krijg ik gezeik mee..:)

✉ Evert Mouw op 2012-10-23

@ Emil: yep, het is een zeer gevoelig onderwerp. Met de nodige tact kan het denk ik best bespreekbaar gemaakt worden. Feit is dat hoogopgeleide en gezonde vrouwen weinig kinderen krijgen, en laagopgeleide mensen relatief meer kinderen krijgen. Feit is ook dat intelligentie en gezondheid voor een belangrijk deel erfelijk is. Ook gaan gezondheid en intelligentie en geluk vaak samen. Die feiten zijn niet omstreden en eenvoudig aan te tonen. Mensen moeten dan zelf maar conclusies trekken…

Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.