Furor Teutonicus blog | over | volg | teuto | lyme | archief | doneer | todo
🕰️
  ⬩  
✍️ Evert Mouw
  ⬩  
⏱️ 5 min

Obama’s grote strategie

Weten de Amerikanen nog wel wat ze willen? Half ingrijpen in Libië, terugtrekken uit Afghanistan, en tegelijkertijd ook militaire acties uitvoeren in Pakistan. Heeft Obama wel een grand strategy, een grote strategie? Veel commentators in de VS vragen het zich af.

Daniel Drezner heeft er in de Foreign Affairs een interessant artikel over geschreven.

Samenvatting van Daniel Drezner’s betoog

Strategie

Een grote strategie bestaat uit een duidelijke definitie van het nationaal belang plus een aantal operationele plannen om dat nationale belang te dienen. Een strategie is dus een bepaling van waar je naartoe wilt gaan en hoe je er wilt komen.

Het (on)nut van strategie

Het is helemaal niet erg om geen grote strategie te hebben. Kijk bijvoorbeeld naar Bush: die had wel een uitgesproken, coherente en goed omschreven strategie, maar de resultaten ervan waren mager. Als land wordt je niet beoordeeld op je grote strategie, maar op je daden. Echt belangrijk voor een groot land is niet de strategie, maar het hebben van een sterke economie en militaire macht. Vooral theoretici denken dat strategie belangrijk is, juist omdat ze daarover gemakkelijk kunnen schrijven en zo naam kunnen maken en boeken kunnen verkopen. Maar een groot land is als een groot schip: je kunt niet snel van koers veranderen. De daden van een groot land veranderen ook niet snel.

Zelfs als die daden veranderen als gevolg van een nieuwe strategie, dan nog lijkt het weinig uit te maken. De negatieve gevolgen van de strategie van Bush lijken alweer verleden tijd te zijn. Maar nog steeds van belang is de economische en militaire kracht van de VS, die toch zijn eigen koers vaart.

Pas in situaties waarin er veel onzekerheid is over de te volgen koers kan een grote strategie nut krijgen. Het geeft dan houvast aan mensen en eenheid van actie.

Obama

Had Obama echt geen strategie? De critici hebben ongelijk; Obama heeft zelfs twee strategieën.

Internationaal partnershap

Zijn eerste strategie is het verstevigen van de banden tussen de VS en andere landen, om zo meerdere partners te hebben voor diverse onderwerpen waarin Amerika een belang voelt. Zelfs rivalen zoals Rusland en China worden daarin betrokken. Economisch wordt ingezet op een G-20 in plaats van op de oude G-8. Een aantal landen verdachten de VS ervan om met deze vriendelijke strategie vooral andere landen voor het eigen karretje te willen spannen.

Deze strategie is duidelijk verwoord en ook in de praktijk gebracht. Helaas vallen de resultaten nogal tegen. Deze inzet op soft power heeft de onderhandelingen in de G-20 nauwelijks gemakkelijker gemaakt. Oftewel, soft power kan weinig uitrichten zonder een bereidheid om hard power in te zetten.

Na 18 maanden is de regering Obama dan ook een meer assertieve strategische koers gaan varen. De VS laat zien dat het terug kan slaan en ook bondgenoten kan werven om opkomende bedreigingen het hoofd te bieden. Zo heeft de VS de banden met landen rondom China verstevigd.

Samenvattend kun je zeggen dat Obama’s strategie misschien niet heel strikt doorgevoerd wordt, maar wel pragmatisch is.

Binnenlandse kracht

De tweede strategie is vooral gericht op het binnenland. Zonder een sterke economie immers geen sterke internationale positie en defensie. Verder zet Obama in op onderwijs, wetenschap, en schone energie. Deze tweede strategie, die ook van internationaal belang is, heeft hij niet erg goed uitgelegd. Hierdoor denken veel mensen dat deze onderwerpen geen deel uitmaken van een strategie.

Verkoopbaarheid

Het is gemakkelijk te praten over vrienden en vijanden, want dat wordt door het publiek goed begrepen. Maar lastiger is het om het over rivalen te hebben. Voor de VS is samenwerking met China belangrijk, maar tegelijkertijd lopen de belangen van China en de VS vaak tegen elkaar in. Het scheppen van een vijandsbeeld is contraproductief, maar een rivaal is China zeker. Dat is echter lastig te verkopen.

Verder is het lastig om een grand strategy te verkopen die vooral op pragmatisme leunt. Een rigide strategie met vaststaande vriend- en vijandbeelden is veel gemakkelijker uit te leggen dan een steeds wijzigende, flexibele en pragmatische strategie.

Ook is het in een tijd van moeilijke binnenlandse economische omstandigheden lastig om buitenlands beleid te verkopen. Buitenlandse interventies kosten immers geld.

Al met al heeft Obama te weinig inspanning verricht om zijn strategie duidelijk uit te leggen. Ook al is een strategie niet zo belangrijk voor een land, het is wel belangrijk voor een politicus om er één uit te kunnen dragen. Anders zullen de tegenstanders van Obama pogen om zijn strategie uit te leggen, en dat zullen ze niet op een positieve manier doen. Daarom geeft Daniel aan het slot van zijn artikel nog een advies mee aan Obama:

By better explaining his grand strategy to Americans, Obama can show them – and the rest of the world – that he knows where to go and how to get there.

Opmerkingen

De Republikeinse visie op Realpolitik blijkt toch ook niet zo heel gek. Obama’s “zachte” aanpak moest na 18 maanden kennelijk toch bijgesteld worden. Daniel gaat daar goed op in, en hoewel hij Obama’s politiek in het algemeen verdedigd laat hij ook duidelijk zien dat hard power noodzakelijk blijft dan dat je ook duidelijk een strategie moet uitdragen, zelfs als die strategie er niet echt toe doet.

Ik denk dat Daniel Drezner een prima artikel heeft geschreven over dit onderwerp. Als je na het lezen van deze samenvatting het oorspronkelijke artikel wilt lezen kun je terecht op de website van Foreign Affairs.

De juli/augustus uitgave van dat blad bevat overigens meer interessante artikelen; het is misschien inspiratie voor mij voor meer artikelen op deze weblog.

Tenslotte nog een opmerking over strategie. Bedrijfswetenschappers en organisatiedeskundigen hebben het vaak over missie, strategie, tactiek, en operationeel niveau. Geen idee. Het woord strategie is veel ouder en ook breder dan wat simpele managementstaal. Een algemene, goede en simpele definitie van strategie gaf Daniel in zijn slotzin die ik hierboven geciteerd heb.


Deze blogpost werd in december 2022 overgezet van WordPress naar een methode gebaseerd op Markdown; het is mogelijk dat hierbij fouten of wijzigingen zijn ontstaan t.o.v. de originele blogpost.